Vật liệu nhựa đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực labo nha khoa và các phòng thí nghiệm chuyên ngành. Từ các mẫu phục hình tạm thời đến khay đúc mẫu, vật liệu nhựa đóng vai trò quan trọng nhờ vào tính linh hoạt, dễ gia công và chi phí hợp lý. Tuy nhiên, giống như bất kỳ loại vật liệu nào khác, nhựa cũng có những hạn chế nhất định cần được cân nhắc trong quá trình sử dụng.
Theo một báo cáo của Viện Nghiên cứu Vật liệu Sinh học (Biomaterials Research Institute, 2022), vật liệu nhựa chiếm hơn 40% tổng số vật liệu tiêu hao trong các labo hiện đại nhờ tính ứng dụng cao và khả năng tùy biến tốt.
Trong bài viết này, chúng tôi sẽ trình bày một cách khách quan và toàn diện về ưu điểm, nhược điểm, cũng như các ứng dụng phổ biến của vật liệu nhựa trong labo, từ góc nhìn của chuyên gia kết hợp với các dẫn chứng khoa học đáng tin cậy.
Contents
Ưu điểm vật liệu nhựa trong labo
Chi phí thấp, hiệu quả kinh tế cao
Một trong những ưu điểm dễ nhận thấy nhất của vật liệu nhựa là giá thành thấp. So với kim loại hay sứ, vật liệu nhựa có chi phí nguyên liệu và sản xuất thấp hơn nhiều, giúp các labo tiết kiệm chi phí đáng kể khi sản xuất mẫu hoặc phục hình tạm.
Theo báo cáo từ Hiệp hội Nha khoa Quốc tế (FDI, 2023), chi phí sản xuất phục hình tạm bằng nhựa rẻ hơn từ 30-50% so với phục hình bằng composite hoặc zirconia.
Hãy đến N.K.Luck tham khảo nhiều mẫu phục hình bằng composite hoặc zirconia.
Dễ gia công và định hình
Nhựa có tính linh hoạt cao, dễ gia công bằng tay hoặc máy, cho phép kỹ thuật viên tạo ra các sản phẩm có độ chính xác cao với quy trình đơn giản. Nhựa cũng có thể được ép, đúc hoặc in 3D tùy thuộc vào nhu cầu của từng labo.
- Lê Quang Trí, chuyên gia phục hình nha khoa tại Đại học Y Dược TP.HCM, chia sẻ:
“Trong thực tế labo, vật liệu nhựa giúp kỹ thuật viên linh hoạt hơn trong việc tạo mẫu, đặc biệt là với các ca phục hình tạm trước khi tiến hành các bước cố định cuối cùng.”
Trọng lượng nhẹ
Trọng lượng của các sản phẩm bằng nhựa thường nhẹ hơn so với sứ hoặc kim loại. Điều này đặc biệt hữu ích với phục hình tháo lắp tạm, giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn trong quá trình sử dụng.
Khả năng tương thích sinh học cao (tùy loại)
Nhiều loại nhựa hiện nay được sản xuất với thành phần không độc hại, không gây dị ứng, có khả năng tương thích tốt với mô mềm trong khoang miệng. Một số loại nhựa như PMMA (Polymethyl Methacrylate) còn được chứng minh là an toàn sinh học và được FDA Hoa Kỳ công nhận sử dụng trong nha khoa.
Tốc độ sản xuất nhanh
Với công nghệ in 3D resin hoặc đúc ép, sản phẩm nhựa có thể được sản xuất nhanh chóng chỉ trong vài giờ. Điều này rút ngắn thời gian chờ đợi và tăng năng suất cho labo.
Nhược điểm vật liệu nhựa trong labo
Dù sở hữu nhiều lợi thế, vật liệu nhựa trong labo vẫn tồn tại một số điểm yếu cần lưu ý để đảm bảo chất lượng và độ bền của sản phẩm.
Độ bền cơ học kém hơn các vật liệu khác
So với kim loại hoặc sứ, nhựa có độ cứng và khả năng chịu lực thấp hơn, dễ bị mài mòn, nứt gãy nếu sử dụng lâu dài hoặc trong điều kiện chịu lực mạnh.
Theo nghiên cứu của Journal of Prosthetic Dentistry (2021), các phục hình bằng nhựa chỉ duy trì được hiệu quả tối ưu trong khoảng 6 – 12 tháng, sau đó thường phải thay thế.
Khả năng chống nhiễm màu và mùi kém
Nhựa có xu hướng bị đổi màu theo thời gian, đặc biệt nếu tiếp xúc với thực phẩm có màu hoặc hút thuốc. Ngoài ra, khả năng giữ mùi và vi khuẩn trên bề mặt nhựa cũng cao hơn các vật liệu khác nếu không được vệ sinh kỹ lưỡng.
Tính ổn định kém dưới tác động của nhiệt
Một số loại nhựa không chịu được nhiệt độ cao và có thể biến dạng khi hấp tiệt trùng bằng autoclave. Điều này gây hạn chế trong khâu vô trùng thiết bị labo hoặc khi sản phẩm được sử dụng trong khoang miệng có nhiệt độ dao động lớn.
Tính thẩm mỹ hạn chế
Mặc dù có thể tùy chỉnh màu sắc, nhưng nhựa vẫn không đạt được độ trong, bóng và tự nhiên như sứ hoặc composite cao cấp. Vì vậy, vật liệu này thường chỉ được dùng cho các phục hình tạm thời thay vì sản phẩm cuối cùng.
Ảnh hưởng đến môi trường nếu không xử lý đúng
Nhựa là vật liệu không phân hủy sinh học, và nếu không có quy trình xử lý rác thải labo hợp lý, nó có thể gây ra tác động tiêu cực đến môi trường. Do đó, nhiều cơ sở đang dần chuyển sang sử dụng nhựa sinh học hoặc nhựa tái chế trong labo.
Ứng dụng của vật liệu nhựa trong labo
Nhờ vào đặc tính linh hoạt, vật liệu nhựa được ứng dụng rộng rãi trong nhiều công đoạn tại các labo nha khoa hiện đại.
Chế tạo phục hình tạm thời: Nhựa là vật liệu lý tưởng để làm cầu tạm, mão tạm, răng giả tháo lắp tạm thời trong quá trình chờ phục hình cố định. Chúng cho phép kiểm tra chức năng, hình dạng và thẩm mỹ trước khi tiến hành bước cuối cùng.
Sản xuất khay và mẫu thử: Khay lấy dấu, khay tẩy trắng hoặc các khay đúc mẫu đều được sản xuất chủ yếu từ nhựa do dễ tạo hình, chi phí thấp và không gây kích ứng.
Ứng dụng trong công nghệ in 3D: Công nghệ in 3D resin đã tạo ra bước tiến lớn trong ngành labo. Nhựa in 3D giúp chế tạo nhanh chóng các mô hình phục hình, bộ khung hoặc vật mẫu trước khi sản xuất thật. Nhiều hãng như Formlabs, NextDent cung cấp dòng resin chuyên dụng cho labo với khả năng in độ phân giải cao, chính xác gần như tuyệt đối.
Dụng cụ hỗ trợ labo: Các công cụ như thìa trộn, spatula, hộp đựng mẫu, khay cắt… thường được làm bằng nhựa do độ bền vừa đủ và giá thành thấp, phù hợp cho cả sử dụng một lần và tái sử dụng.
Vật liệu nhựa trong labo là một lựa chọn linh hoạt, kinh tế và dễ sử dụng cho nhiều công đoạn chế tác và hỗ trợ trong nha khoa. Dù có những hạn chế nhất định về độ bền, thẩm mỹ và môi trường, nhưng nhờ sự phát triển của công nghệ mới (đặc biệt là in 3D), nhựa vẫn đóng vai trò quan trọng và ngày càng được cải tiến để phù hợp hơn với yêu cầu ngày càng cao của ngành nha khoa hiện đại.
Khi lựa chọn sử dụng vật liệu nhựa trong labo, cần cân nhắc giữa tính tiện lợi và độ bền, giữa chi phí và hiệu quả, từ đó có những giải pháp phối hợp vật liệu sao cho tối ưu nhất.
Tác giả
